Türkiye Gazeteciler Cemiyeti

TÜRKİYE GAZETECİLERİ HAK VE SORUMLULUK BİLDİRGESİ’NİN TARİHÇESİ

10 Haziran 1946’da kurulan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Tüzüğü’nde meslek ilkelerinin korunması yönünde çaba gösterilmesi gereğine işaret edildi.

24 Temmuz 1960’da Cemiyetin öncülüğünde “Basın Ahlak Yasası” adını taşıyan bir metin gazeteciler ve yayın kuruluşları temsilcileri tarafından imzalandı, uygulamayı denetlemek için de “Basın Şeref Divanı” oluşturuldu. Ancak bu uygulama çeşitli nedenlerle etkisiz kaldı.

Cemiyetin 14 Şubat 1972’de yapılan Genel Kurulu’nda daha önce Uluslararası Basın Enstitüsü tarafından hazırlanmış olan dokuz maddelik bir metin “Gazetecilerin Basın Ahlak Kuralları” adıyla kabul edildi.

BASIN SENATOSU VE MESLEK İLKELERİNİ İZLEME KOMİTESİ OLUŞTURULDU

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin 19 Kasım 1997’de yapılan Olağanüstü Tüzük Değişikliği Genel Kurulu’nda ise oybirliği ile yeni bir tüzük kabul edildi. Bu tüzük ile Basın Senatosu ve Meslek İlkelerini İzleme Komitesi oluşturuldu.

26-27 Mart 1998’de toplanan TGC Olağan Genel Kurulu’ndan sonra yürürlüğe giren değişikliklerle oluşturulan Senato ve Komite çalışmalarına başladı.

Genel Kurul’da seçilen Nail Güreli (Başkan), Orhan Erinç (Başkan Yardımcısı), Seçkin Türesay (Başkan Yardımcısı), Turgay Olcayto (Genel Sekreter), Leyla Tavşanoğlu (Genel Sekreter Yrd.), Şakir Süter (Genel Sayman), Umur Talu (Üye), Zeynep Atikkan (Üye), Zafer Atay (Üye), Orhan Ayhan (Üye), Atilla Özsever (Üye) ‘den oluşan Yönetim Kurulu, bu çalışmaların hızlanmasını ve sonuca ulaşmasını kararlaştırdı. Yönetim Kurulu ayrıca TGC Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nin hazırlanması için Umur Talu’yu görevlendirdi.

Tüzük değişikliği ile oluşturulan Basın Senatosu’nun 27 Nisan 1998 tarihinde yaptığı ilk toplantısında Başkanlığa Nezih Demirkent, Başkan Yardımcılığına Sadullah Usumi, Yazmanlıklara Ahmet Güner Elgin ve Erol Gönenç seçildi.

Yönetim Kurulu adına Koordinatörlüğü’nü Umur Talu’nun üstlendiği, Orhan Koloğlu, Ahmet Güner Elgin, Atilla Güner, Nebil Özgentürk, Oral Çalışlar, İsmail Kapan, Bülent Denli, Nazım Alpman ve Taylan Erten’den oluşan Meslek İlkeleri’ni İzleme Komitesi’nin ilk toplantısında Başkanlığı’na Ahmet Güner Elgin getirildi. Komite çalışmalarına başladı.

Özellikle Umur Talu’nun titiz çalışmaları ile oluşan bildirge metni Yönetim Kurulu tarafından Basın Senatosu Başkanlık Divanına iletildi.15 Eylül 1998 günlü Senato toplantısında taslak çeşitli önerilerle kabul edildi ve 28 Eylül 1998 de yeniden Yönetim Kurulu’nda görüşüldü. 

BİLDİRGE TASLAĞI ÜYELERE VE STK’LARA İLETİLDİ

Yönetim Kurulu bildirge taslağını başta TGC üyeleri olmak üzere, mümkün olduğunca çok sayıda gazeteciye ayrıca üniversitelere ve sivil toplum örgütlerine iletti. Basın Senatosu’nun 3 Kasım 1998’deki genişletilmiş toplantısı, taslağa katkıda bulunmak ve görüş, öneri iletmek isteyen herkese açık olarak yapıldı.

Bu kapsamlı toplantıda, Senato üyeleri ile birlikte gazeteciler, akademisyenler, baro temsilcileri yer aldı. Toplantıya katılamayan bazı sivil toplum kuruluşları temsilcileri de görüşlerini iletti. Toplantıda tüm görüşler dikkate alınarak metin yeniden kaleme alındı. TGC Yönetim Kurulu tarafından 18 Kasım 1998’de kabul edildi, 31 Mart 2000 tarihli Genel Kurulda da TGC üyeleri tarafından onaylandı.

Bildirge Türkçe olarak ilk etapta 6 bin adet basıldı. Ayrıca Gaziantep’te yayınlanan günlük Sabah gazetesi Bildirgeyi 10 bin adet basarak okurlarına dağıttı. İngilizce ve Almanca ’da basılan Bildirge ilgi duyan yabancı meslek kuruluşları ile gazetecilere gönderildi.

TGC TÜZÜĞÜNÜN EKİ OLARAK KABUL EDİLDİ

13 Aralık 2005 günü toplanan TGC Olağanüstü Genel Kurulu’nda onaylanan Tüzük uyarınca Bildirge Tüzüğün eki olarak kabul edildi. 

BİLDİRGENİN GÜNCELLENMESİ SÜRECİ

21-22 Nisan 2016 tarihinde yapılan TGC Olağan Genel Kurulu’nda seçilen Turgay Olcayto (Başkan), Vahap Munyar (Başkan Vekili), Recep Yaşar (Başkan Yardımcısı), Sibel Güneş (Genel Sekreter), Ahmet Özdemir (Genel Sayman), Niyazi Dalyancı (Genel Sekreter Yardımcısı), Celal Toprak (Üye), Oğuz Güven (Üye), İhsan Yılmaz (Üye), Göksel Göksu (Üye), Gülseren Ergezer Güver (Üye)’den oluşan Yönetim Kurulu Bildirgenin günümüz koşullarına uygunluğunun sağlanması amacıyla bir çalışma başlatılması kararını aldı. Yönetim Kurulu bu amaçla koordinatörlüğünü Oğuz Güven’in yaptığı Meslek İlkelerini İzleme Komisyonu’nu görevlendirdi.

Altan Öymen (Başkan), Belma Akçura (Yazman), Orhan Erinç, Faruk Bildirici, Gökhan Küçük, Hilmi Hacaloğlu, Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu, Tuğrul Eryılmaz, Dr. Öğretim Üyesi Gökmen Karadağ, Doç. Dr. Ulaş Karan’dan oluşan Meslek İlkelerini İzleme Komisyonu 2016-2019 yılları arasında bildirgenin güncelleme çalışmalarını yürüttü. Bildirge üzerinde yapılan değişiklik çalışmaları 15 Mart 2019 tarihinde Cemiyet üyelerinin görüşüne sunuldu. Üyelerden gelen değişiklik önerilerinin ilavesiyle taslak son halini aldı ve 17 Nisan 2019 günü yapılan TGC Olağan Genel Kurulu’nda oylanarak kabul edildi.

Bildirge, gazetecilerle ilgili davalarda mahkemeler tarafından dayanak kabul ediliyor. Bildirgeye Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin internet sitesi olan www.tgc.org.tr adresinden online olarak ulaşılabiliyor.